احکام شرعی مبتلابه مربوط به مبحث روزه(7) - محمدجواد درودی
احکام شرعی مبتلابه مربوط به مبحث روزه(۷)
**کفاره روزه**
*
*
مقدار کفاره:
*
کفاره روزه:
در كفّاره روزه، میان دو چیز مخیر است: دو ماه روزه گرفتن، يا شصت فقير را سير كردن (و اگر به هر كدام يك «مُد» كه تقريباً ۷۵۰ گرم (معادل حدودا ۳۰۰۰ تومان) است گندم يا جو يا مانند آنها بدهد كافى است). به جاى گندم مى تواند مقدار نانى بدهد كه گندم آن به اندازه يك «مُد» است؛ و پرداخت پول بجای مد کافی نیست مگر اینکه یقین داشته باشد فقیر، آن را صرف نان می کند.
***
کسی که قادر به هیچ یک از موارد کفاره نیست:
هرگاه هيچ يك از موارد کفاره ممكن نشود هر چند «مُد» كه مى تواند به فقرا اطعام كند و اگر نتواند بايد ۱۸ روز روزه بگيرد و اگر نتواند هر چند روز كه مى تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار كند و همين اندازه كه در قلب بگويد: «استغفراللَّه» كافى است و واجب نيست بعداً كه قدرت پيدا كرد كفّاره رابدهد.
***
کسی که روزه های زیادی را افطار کرده:
تا آن جا که بتواند روزه هاى گذشته را قضا کند و نسبت به کفّاره آنها مطابق دو مسأله بالا عمل کند و هر چه توانایى ندارد از او ساقط است.
***
جهل نسبت به مقدار کفاره عمدی:
لازم است کفاره عمدی را بدهید ولی اگر به زحمت می افتید به مساله (کسی که قادر به هیچ یک از موارد کفاره نیست که در بالا بیان شد)عمل کنید.
***************************************
**احکام کفاره**
*
*
پی در پی بجا آوردن ۳۱ روز:
مسأله ۱۴۰۳- كسى كه شصت روزه را براى كفّاره انتخاب كرده، احتياط واجب آن است كه ۳۱ روز آن را پى در پى به جا آورد، ولى در ۱۸ روز (برای کسی که توان شصت روز را ندارد) پى در پى به جا آوردن لازم نيست.
***
عمدا یک روز روزه وسط کفاره را انجام ندهد:
مسأله ۱۴۰۴- در جايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد اگر در وسط يك روز را عمداً روزه نگيرد بايد همه را از نو به جا آورد، ولى اگر مانعى پيش آيد مانند عادت ماهانه و نفاس و سفرى كه ناچار از انجام آن است مى تواند بعد از رفع مانع ادامه دهد و لازم نيست از سر بگيرد.
***
بروز مانع میان روزه کفاره:
مسأله ۱۴۰۴- در جايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد اگر در وسط يك روز را عمداً روزه نگيرد بايد همه را از نو به جا آورد، ولى اگر مانعى پيش آيد مانند عادت ماهانه و نفاس و سفرى كه ناچار از انجام آن است مى تواند بعد از رفع مانع ادامه دهد و لازم نيست از سر بگيرد.
***
کفاره جمع:
اگر روزه دار به چيز حرامى روزه خود را باطل كند، بنابر احتياط واجب بايد كفّاره جمع بدهد، يعنى هم دو ماه روزه بگيرد و هم شصت فقير را سير كند (يا به هر كدام از آنها يك مد طعام كه تقريبا ۷۵۰ گرم است بدهد) و چنانچه هر دو برايش ممكن نباشد هر كدام كه ممكن است بايد انجام دهد (خواه آن چيز حرام، مانند شراب و زنا باشد يا مانند نزديكى كردن با همسر خود در عادت ماهانه).
***
کفاره جمع در نسبت دروغ به خدا:
مسأله ۱۴۰۶- هرگاه روزه دار نسبت دروغ به خدا و پيغمبر صلى الله عليه و آله دهد يك كفّاره كافى است و كفّاره جمع لازم نيست.
***
کفاره چند بار جماع:
مسأله ۱۴۰۷- اگر روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه جماع كند يك كفّاره بر او واجب است و در صورتى كه جماع او حرام باشد يك كفّاره جمع و همچنين اگر در يك روز چند مرتبه كارهاى ديگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد.
***
افطار به حلال، سپس کار حرام مبطل:
مسأله ۱۴۰۸- اگر روزه دار روزه خود را به چيز حلالى باطل كند، بعد كار حرامى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد احتياط واجب آن است براى هر كدام يك كفّاره بدهد.
***
فرو بردن آنچه به سبب آروغ زدن بیرون آمده:
مسأله ۱۴۰۹- هرگاه روزه دار آروغ بزند و چيزى در دهانش بيايد نبايد آن را فرو ببرد، و الّا روزه او باطل مى شود و قضا و كفّاره دارد، ولى كفّاره جمع لازم نيست.
***
کفاره تخلف از روزه نذری:
مسأله ۱۴۱۰- اگر نذر كند كه روز معيّنى را براى خدا روزه بگيرد چنانچه عمداً روزه نگيرد يا روزه خود را باطل كند بايد كفّاره بدهد (و كفّاره آن مانند كفّاره ماه رمضان است).
***
افطار به واسطه سخن فرد غیر قابل اعتماد:
مسأله ۱۴۱۱- هرگاه به گفته كسى كه سخنش قابل اعتماد نيست و مى گويد غروب شده افطار كند، بعد بفهمد غروب نبوده، قضا و كفّاره بر او واجب است.
***
عذر شرعی بعد از ابطال عمدی روزه:
مسأله ۱۴۱۲- هرگاه روزه خود را عمداً باطل كند، بعد به مسافرت برود، كفّاره از او ساقط نمى شود، ولى اگر عمداً روزه خود را باطل كند بعد عذرى مانند حيض يا نفاس يا بيمارى براى او پيدا شود كفّاره بر او واجب نيست.
***
ابطال روزه و مشخص شدن آخر شعبان:
مسأله ۱۴۱۳- هرگاه يقين كند كه آن روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده، كفّاره بر او واجب نيست.
***
ابطال روزه و مشخص شدن عید:
مسأله ۱۴۱۴- همچنين اگر شك كند آخر رمضان است يا اوّل شوال و عمداً روزه را باطل كند بعد معلوم شود روز عيد بوده كفّاره ندارد.
***
مجبور کردن زن به جماع:
مسأله ۱۴۱۵- هرگاه روزه دار در ماه رمضان با همسر خود كه روزه دار است جماع كند چنانچه او را اکراه كرده باشد بايد كفّاره روزه خود و همسرش، هر دو را بدهد و قضا بر هر دو واجب است؛ و اگر او راضى شده، بر هر كدام يك كفّاره واجب مى شود، ولى اگر اکراه به مفطرات ديگر كند گناه كرده، امّا كفّاره بر هيچ كدام واجب نيست، امّا آن كسى كه روزه اش را خورده بايد قضا كند.
***
مجبور کردن شوهر به جماع:
مسأله ۱۴۱۶- هرگاه زن روزه دار شوهر روزه دار خود را مجبور به جماع نمايد فقط يك كفّاره بر او واجب است و لازم نيست كفّاره شوهر را بدهد.
***
اگر زن در بین نزدیکی راضی شود:
مسأله ۱۴۱۷- هرگاه زن در آغاز، مجبور بوده و در اثناء راضى شده احتياط واجب آن است كه مرد دو كفّاره بدهد و بر زن چيزى جز قضا لازم نيست.
***
جماع معذور با همسر روزه دار، به اجبار:
مسأله ۱۴۱۸- هرگاه كسى به واسطه مسافرت يا بيمارى روزه نگيرد نمى تواند همسر خود را مجبور به جماع نمايد و اگر او را مجبور كند گناه كرده، ولى لازم نيست كفّاره او را هم بدهد.
***
کفاره واجب فوری نیست:
مسأله ۱۴۱۹- به جا آوردن كفّاره واجب فورى نيست ولى نبايد طورى باشد كه بگويند كوتاهى مى كند.
***
کفاره و گذشت سنوات:
مسأله ۱۴۲۰- اگر چند سال بگذرد و كفّاره را به جا نياورد چيزى بر آن اضافه نمى شود.
***
افطار روزه قضا بعد از ظهر:
كسى كه قضاى روزه ماه رمضان را گرفته جايز نيست بعد از ظهر روزه را باطل كند و اگر عمداً چنين كارى كند بايد به ده نفر فقير هر كدام يك مد طعام بدهد و اگر نمى تواند بايد سه روز روزه بگيرد و احتیاط مستحب آن است که این سه روز، پى در پى باشد.
***
ارتکاب محرمات و مبطلات در روزه کفاره:
تنها سبب ابطال روزه می شود. و احتیاط آن است که اطعام ده مسکین را انجام دهد.
***
کفاره کسی که درآمد ندارد:
کفاره هر فرد به عهده خودش می باشد و هر زمان توانست آن را می پردازد.
***
احتمال بیماری در جایی که باید پی در پی روزه بگیرد:
اگر در جایی که باید پی در پی روزه کفاره را بگیرد احتمال دهد که ضعف بدن باعث مریضی می شود و راهی جز این راه نداشته باشد که یک روز را روزه نگیرد مى تواند بعد از رفع مانع ادامه دهد و لازم نيست از سر بگيرد.
***
تغییر کفاره از روزه به مد طعام:
اگر بعد از انجام چند روز از روزه های کفاره بخواهد کفاره را به مد طعام تغییر دهد آن روزی که روزه دارد را به پایان می رساند و ادامه نمی دهد و کفاره را پرداخت می کند.
***
کسی که کفاره جمع را تا ماه رمضان سال بعد بجا نیاورد:
اگر شخصی کفاره جمع بر عهده داشته باشد و تا ماه رمضان سال بعد نتواند بجا آورد اگر سایر اعمال را میتواند باید انجام دهد و إلا به مسئله زیر مراجعه شود.
(هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود هر چند «مُد» که می تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند باید ۱۸ روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که می تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید:
«استغفرالله» کافی است و واجب نیست بعداً که قدرت پیدا کرد کفاره رابدهد.)
***
کفاره افطار با غذای غصبی:
بعد از غروب آفتاب با هر چیزی افطار کند روزه باطل نمی شود ولی افطار به حرام از اجر و پاداش او می کاهد ولی افطار به حرام قبل از غروب آفتاب، روزه را باطل می کند و کفاره جمع دارد.
***
فوریت انجام روزه کفاره:
اگر برای کفاره روزه شصت روز روزه را انتخاب کند احتیاط آن است که اگر بتواند تا قبل از ماه رمضان بعد انجام شود.
***
تکلیف پسر بزرگ در قبال کفاره های روزه پدر:
کفاره های روزه ی پدر (اعم از روزه، طعام به فقرا و …) بر پسر بزرگ واجب نیست.
***
شکستن روزه کفاره بعد از ظهر:
احتیاط آن است که روزه کفاره را بعد از ظهر افطار نکند و اگر کرد همان کفاره افطار روزه قضای ماه رمضان را بپردازد.
*****************************************
**مصرف کفاره**
*
مصرف کفاره روزه:
مصرف کفاره فقط اطعام است و در غیر اطعام نمی توان مصرف نمود.
***
پرداخت پول بجای اطعام:
پرداخت پول بجای کفاره کافی نیست مگر اینکه یقین داشته باشد که فقیر، آن را صرف نان می کند.
***
پرداخت کفاره روزه به واجب النفقه:
احتیاط آن است که کفّاره را مطلقاً به واجب النّفقه ندهد.
***
تقدم کفاره نذر و کفاره روزه:
اگر کسی هم کفاره نذر و هم کفاره روزه بر گردن داشته باشد و توان انجام هر دو را نداشته باشد بخشی از کفاره نذر و بخشی از کفاره روزه را انجام می دهد و اگر قابل تقسیم نیست کفاره روزه مقدم است.
***
وظیفه کسی که بجای مد طعام، پول داده:
در صورتی که بدانید فقیر، آن وجه را صرف خرید نان کرده اشکالی ندارد والا تکرار کنید .
***
وظیفه فقیری که کفاره را دریافت می کند:
فقیری که کفاره را بصورت نقدی دریافت می کند باید تمام آنها را صرف تهیه نان کند.
***
نیت کردن هنگام دادن کفاره:
برای دادن کفاره باید نیت کرد و اگر نیت نکرده باید اعاده کند.
***
پرداخت چند مد به چند نفر در کفاره عذر:
در مورد کفاره عذر باید مد کامل به فقیر پرداخت برای مثال در جائی که سه مد را می خواهد به دو فقیر بدهد باید به یکی ۲ مد و به دیگری یک مد بدهد و نمی توان کفاره ۳ مد را بین دو نفر تقسیم نمود و نفري يک و نيم مد بدهد و در جایی که می خواهد نقدا بپردازد نمی توان ۳۰۰۰ تومان را بین دو نفر تقسیم کند و نفری ۱۵۰۰ تومان بپردازد باید به یکی ۱۰۰۰ و به دیگری ۲۰۰۰ بپردازد و در هر صورت پرداخت پول بجای کفاره کافی نیست مگر اینکه یقین داشته باشد که فقیر، آن را صرف نان می کند.