احکام شرعی مبتلابه مربوط به مبحث روزه(2-18) - محمدجواد درودی
احکام شرعی مبتلابه مربوط به مبحث روزه(۲-۱۸)
**زکات فطره**
*
***مصرف زکات فطره***
*
*
مقدار پرداخت زکات فطره:
مسأله ۱۷۱۲- احتياط واجب آن است كه به فقير بيشتر از مخارج سالش و كمتر از يك صاع (تقريباً سه كيلو) داده نشود.
***
ترکیب جنس خوب و بد:
مسأله ۱۷۱۳- هرگاه به جاى يك صاع، نصف صاع از جنس خوب بدهد بطورى كه قيمتش به اندازه يك صاع جنس معمولى باشد، كافى نيست و اگر آن را به قصد قيمت فطره هم بدهد اشكال دارد.
***
یک صاع باید از یک جنس باشد:
مسأله ۱۷۱۴- انسان نمى تواند نصف صاع را از يك جنس (مثلًا گندم) و نصف صاع را از جنس ديگر (مثلًا جو) بدهد، مگر اينكه مخلوط آن دو غذاى معمول آن محل باشد.
***
چه کسانی را در دادن فطره مقدم بدارد؟:
مسأله ۱۷۱۵- مستحب است در دادن زكات فطره خويشاوندان محتاج را بر ديگران مقدّم دارد و بعد همسايگان نيازمند را و مستحب است اهل علم و فضل را اگر نيازى داشته باشند بر غير آنها مقدّم بشمرد.
***
اگر گیرنده فطره، فقیر نباشد:
مسأله ۱۷۱۶- هرگاه به گمان اينكه كسى فقير است به او فطره دهند و بعد معلوم شود فقير نبوده، مى تواند آن مال را پس بگيرد و به مستحق بدهد و اگر پس نگيرد بايد از مال خودش فطره را بدهد و اگر از بين رفته باشد، در صورتى كه گيرنده فطره مى دانسته آنچه را گرفته زكات فطره است، بايد عوض آن را بدهد و در غير اين صورت عوض بر او واجب نيست و اگر دهنده فطره در تحقيق حال فقير كوتاهى نكرده باشد بر او هم چيزى نيست.
***
کسی که ادعای احتیاج می کند:
مسأله ۱۷۱۷- به كسى كه ادّعاى احتياج مى كند نمى توان زكات فطره داد، مگر آن كه اطمينان حاصل گردد كه او فقير است، يا لااقل از ظاهر حالش گمان پيدا شود و يا بداند سابقاً فقير بوده و رفع فقر او ثابت نشده باشد.
***
پرداخت فطریه از پولی غیر از پول اصلی:
در مواردی که پولی را بابت زکات فطره کنار می گذارد ولی از پول دیگر فطریه را می پردازد احتیاط آن است که آن پول را هم به عنوان زکات فطره بپردازد.
***
شرایط فقیر:
مسأله ۱۷۱۰- زكات فطره را بنابر احتياط واجب بايد فقط به فقرا و مساكين بدهند مشروط بر اينكه مسلمان و شيعه دوازده امامى باشند و به اطفال شيعه كه نيازمند هستند نيز مى توان فطره داد، خواه به مصرف آنها برسانند يا از طريق ولىّ طفل به آنها تمليك كنند.
***
عدالت شرط نیست:
مسأله ۱۷۱۱- فقيرى كه فطره مى گيرد لازم نيست عادل باشد، ولى احتياط واجب آن است كه به شرابخوار و كسى كه آشكارا معصيت كبيره مى كند فطره ندهند و همچنين به كسانى كه فطره را در معصيت خداوند مصرف مى كنند.
***
فطره سادات:
فقیری كه سيّد است نمى تواند زكات فطره از غير سيّد بگيرد. البته سادات غنی می توانند زکات فطره خود را به غیرسادات نیازمند نیز بدهند.
***
مصرف زکات فطره در همان شهر:
مسأله ۱۷۳۱- احتياط واجب آن است كه زكات فطره را در همان محل مصرف كند، مثلًا نمى تواند براى بستگانش كه در شهر ديگرى هستند بفرستد، مگر اينكه در آن محل مستحقّى پيدا نشود و هرگاه با وجود مستحق فطره را به جاى ديگرى ببرد و تلف شود ضامن است، ولى حاكم شرع مى تواند با توجّه به مصالح نيازمندان اجازه دهد آن را به محلّ ديگرى ببرند.
***
مصرف زکات فطره برای غیر فقرا:
مسأله ۱۷۳۲- زكات فطره را بنابر احتياط واجب در غير مورد فقرا و مساكين نمى توان مصرف كرد، همچنين نمى توان از آن كارخانه هايى تأسيس كرد و منافع آن را در خدمت نيازمندان گذارد، ولى تهيّه سرمايه از آن براى افراد نيازمند به مقدارى كه زندگانى آنها را اداره كند جايز است.
***
خرید کالا:
در صورتی که برای آنها ضرورت داشته باشد مانعی ندارد.
***
کسی که به سید فطریه داده:
احتیاط آن است که فطریه های سالهای گذشته را دوباره قضا کنید و مبالغی را که پرداخته اید جزء تبرعاتتان قرار دهید.
***
کسی که به خارج شهر فطریه داده:
اعاده لازم نیست ولی از تکرار این کار بپرهیزید.
***
پرداخت زکات به واجب النفقه:
زكات فطره را به واجب النفقه (پدر، مادر، زن و فرزند) نمى توان داد.
***
پرداخت زکات به فقیر جمع کننده زکات:
اگر کسی که زکات را جمع آوری می کند فقیر یا مسکین باشد می توان دو زکات یکی به خاطر اینکه زکات جمع می کند یکی به خاطر اینکه فقیر است به او داد مشروط بر این که بیش از حد نیازش نباشد.
***
پرداخت فطریه در مسایل فرهنگی و دینی:
مصرف زکات فطره، بنابر احتیاط واجب، فقط فقرا و مستمندان هستند؛ ولى از زکات مال مى توان در کارهاى دینى و فرهنگ دینى استفاده کرد.
***
پرداخت فطریه برای درمان بیمار فقیر:
مصرف فطریه برای درمان بیماران فقیر اشکالى ندارد.
***
پرداخت فطریه به آموزشگاه دولتی:
احتیاط واجب این است که فطریّه را فقط صرف نیازهاى فقرا کنند.
***
پرداخت فطریه به نوه:
بهتر است فطریه را به نوه یا پدربزرگ و مادربزرگ نپردازند.
***
پرداخت فطریه به زن دارای فرزند سید:
مى تواند خودش آن را تملّک کند، و بعد براى آنها صرف نماید.
***
کسی که فطریه را به غیر نیازمند داده:
در صورتی که فطریه را به غیر نیازمندان داده باید تمام آنها را اعاده کند.
***
فطریه زن سیده ای که همسرش عام است:
فطریه او که بر عهده شوهرش می باشد فطریه عامّ محسوب می شود.
***
مصرف فطریه در غیر غذا:
مصرف فطریه در برای سایر نیازهای فقیر غیر از غذا اشکالی ندارد.