**زکات فطره**

*

***موارد وجوب زکات فطره***

*

*

وجوب فطریه:

مسأله ۱۶۹۲- زكات فطره بر تمام كسانى كه قبل از غروب شب عيد فطر بالغ و عاقل و غنى باشند واجب است، يعنى بايد براى خودش و كسانى كه نانخور او هستند، هر نفر به اندازه يك صاع (تقريباً سه كيلو) از آنچه غذاى نوع مردم آن محل است، اعم از گندم و جو يا خرما يا برنج يا ذرّت و مانند اينها به مستحق بدهد و اگر پول يكى از اينها را بدهد كافى است.

 

***

نانخور قبل از غروب شب عید:

مسأله ۱۶۹۴- انسان بايد فطره كسانى را كه قبل از غروب شب عيد فطر نان خور او حساب مى ‏شوند بدهد، خواه بزرگ باشند يا كوچك، مسلمان باشند يا كافر، واجب ‏النّفقه باشند يا غير واجب ‏النّفقه، نزد او زندگى كنند يا در جاى ديگر.

***

وکالت نان خور در پرداخت فطره:

مسأله ۱۶۹۵- اگر كسى را كه نان خور اوست و در شهر ديگر زندگى مى‏ كند وكيل نمايد كه از مال او فطره خودش را بپردازد، چنانچه اطمينان و وثوق داشته باشد كه فطره را مى ‏دهد كافى است.

 

***

فطره میهمان:

مهماني که پيش از غروب شب عيد فطر با رضايت صاحبخانه وارد شده، اگر فقط براي شب عيد دعوت شده فطره او بر ميزبان واجب نيست ولی اگر نانخور او محسوب شود (يعني تصميم دارد حداقل چهار پنج روز نزد او بماند) دادن زکات فطره او نيز واجب است. در صورتي که بدون رضايت صاحبخانه باشد نيز بنابر احتياط واجب فطره او را بدهد، همچنين فطره کسي که انسان را مجبور کرده است که خرجي او را بپردازد.

***

برطرف شدن موانع فطره پیش از غروب:

مسأله ۱۶۹۷- اگر پيش از غروب، بچه بالغ شود، يا ديوانه عاقل گردد، يا فقير غنى‏ شود، بايد زكات فطره را بدهد، ولى اگر بعد از غروب باشد زكات فطره بر او واجب نيست، هر چند مستحب است اگر تا پيش از ظهر روز عيد شرايط حاصل شود زكات فطره را بدهد.

 

***

زکات فطره فقیر:

مسأله ۱۶۹۸- مستحب است شخص فقيرى كه فقط به اندازه يك صاع (تقريباً سه كيلو) گندم يا مانند آن دارد زكات فطره را بدهد و چنانچه عيالاتى داشته باشد و بخواهد فطره آنها را بپردازد، مى‏ تواند آن يك صاع را به قصد فطره به يكى از آنان بدهد و او هم با همين قصد به ديگرى مى ‏دهد، تا نفر آخر و بهتر است بعداً آن را به كسى بدهند كه از خودشان نباشد و اگر يكى از آنها صغير است ولىّ او به جاى او بگيرد و بعد به شخص ديگرى دهد.

 

***

اگر کسی بعد از غروب نان خور او شود:

مسأله ۱۶۹۹- هرگاه بعد از غروب شب عيد فطر بچه ‏دار شود، يا كسى نان خور او گردد مستحب است فطره او را بپردازد، ولى واجب نيست.

 

***

اگر قبل از غروب نان خور کسی شود:

مسأله ۱۷۰۰- اگر انسان نان خور كسى باشد، ولى قبل از غروب نان خور ديگرى شود، زكات فطره او بر عهده شخص دوم است، مثل اين‏كه دختر پيش از غروب به خانه شوهر رود كه شوهرش بايد فطره او را بدهد.

 

***

اگر زکات فطره انسان بر دیگری واجب باشد:

مسأله ۱۷۰۱- اگر زكات فطره انسان بر ديگرى واجب باشد، بر خود او واجب نيست، ولى اگر كسى كه بر او واجب است نپردازد احتياط واجب آن است كه اگر مى ‏تواند خودش بدهد.

 

***

پرداخت زکات فطره ای که بر عهده دیگری است:

مسأله ۱۷۰۲- هرگاه فطره انسان بر ديگرى واجب باشد اگر خودش آن را بپردازد از او ساقط نمى ‏شود، مگر اين‏كه با اذن و اجازه طرف باشد.

***

فطره زنی که شوهرش نفقه نمی دهد:

مسأله ۱۷۰۳- زنى كه شوهرش مخارج او را نمى ‏دهد و نانخور ديگرى است فطره‏ اش بر عهده كسى است كه نان خور او مى‏ باشد و اگر زن غنى است و از مال خود خرج مى‏ كند بايد شخصاً فطره را بدهد.

***

فطره سادات:

فقیری كه سيّد است نمى‏ تواند زكات فطره از غير سيّد بگيرد. البته سادات غنی می توانند زکات فطره خود را به غیرسادات نیازمند نیز بدهند.

***

فطره شیرخواره:

مسأله ۱۷۰۵- طفل شير خوارى كه از مادر يا دايه شير مى‏ خورد، فطره او بر كسى‏ است كه مخارج مادر يا دايه را مى ‏پردازد و اگر از اموال خود آن طفل خرجش را بردارند فطره او بر كسى واجب نيست، نه بر خودش و نه بر ديگرى.

 

***

فطره از مال حلال باشد:

مسأله ۱۷۰۶- هرگاه كسى مخارج عيالاتش را از مال حرام بدهد واجب است فطره آنها را از مال حلال بدهد.

***

فطره کارگران و کارمندان:

مسأله ۱۷۰۷- هرگاه انسان كسى را اجير كند و شرط نمايد كه مخارج او را نيز بدهد (مانند خدمتكار) بايد فطره او را هم بدهد، ولى در مورد كارگرانى كه مخارج آنها بر عهده صاحب كار است و اين مخارج جزئى از مزد آنها محسوب مى ‏شود، فطره آنها بر صاحب كار واجب نيست، همچنين در مهمانخانه ‏ها و مانند آن، كه معمول است كاركنان غذاى خود را در همان‏جا مى‏ خورند و اين در حقيقت جزء حقوق آنها محسوب مى ‏شود، فطره آنها بر خودشان است، نه بر صاحب كار.

 

***

فطره سربازان:

مسأله ۱۷۰۸- مخارج سربازها در سربازخانه‏ ها يا ميدان جنگ بر عهده دولت است، ولى فطره آنها بر دولت واجب نيست و اگر شرايط در خودشان جمع است بايد زكات فطره خود را بدهند.

 

***

فطره کسی که بعد از غروب روز آخر بمیرد:

مسأله ۱۷۰۹- هرگاه كسى بعد از غروب روز آخر ماه از دنيا برود، بايد فطره او و عيالاتش را از مالش بدهند، ولى اگر پيش از غروب بميرد واجب نيست و در صورتى كه عيالاتش داراى شرايط وجوب فطره هستند خودشان بايد زكات فطره را بپردازند.

 

***

روز عید فطر، توان پرداخت فطریه ندارد:

اگر معادل پول فطریه را در جای دیگری دارید قرض کنید و فطریه را پرداخت کنید و بعدا از همان مبلغ معادل، قرض خود را ادا نمایید. در غیر اینصورت واجب نیست.

 

***

کسی که شب عید فطر بی هوش باشد:

بیهوش بودن باعث سقوط زکات فطره نمى شود.

***

زکات فطره جنین:

فطریه بر جنین درون شکم مادر واجب نمی شود.

***

زکات فطره روحانیون مبلغ:

زکات فطره آنها بر هیچ کس واجب نیست; مگر این که چند روزى از ایّام آخر ماه رمضان در یک جا باشند، ولى اگر سحرها مرتّباً یک جا باشند، بر عهده صاحب آن منزل است.

***

فطریه دانشجویی که در دانشگاه تغذیه می شود:

با توجّه به این که دانشجویان محترم معمولا غذا خریدارى مى کنند، هر چند با قیمت نازل باشد، زکات فطره بر خودشان است، یا بر کسى که خرجى آنها را مى دهد.