###قرائت و ذکر

***

نماز به زبان عربی:

خواندن نماز به زبان واحد رمز وحدت مسلمين است. و يادگيرى ترجمه آن، كار ساده اى است. اگر يك ساعت وقت صرف آن كنيد براى يك عمر كافيست.

***

قنوت فارسی:

خواندن ذکر قنوت و اذکار دیگر نماز به غیر عربی جایز نیست.

***

نحوه قرائت حمد و سوره نماز ظهر در روز جمعه:

اگر در حضر نماز بخوانند بلند خواندن مستحب است و اگر در سفر باشد در صورتى مستحب است كه با جماعت بخواند نه فرادى.

***

تکرار برخی از الفاظ نماز:

در صورتی که به حدّ وسواس نرسد اشکالی ندارد.

***

اضافه کردن و عجل فرجهم در نماز:

اشكالى ندارد، ولى گاه ترك شود تا تصوّر نشود جزء نماز است.

***

 

###ارکان نماز

***

نشسته خواندن نماز:

كسى كه نمى‏تواند ايستاده نماز بخواند بايد بنشيند، ولى اگر بتواند بايستد و به عصا يا ديوار و مانند آن تكيه كند، يا پاهايش را از هم دور بگذارد بايد ايستاده نماز بخواند، مگر اين‏كه فوق العاده براى او زحمت داشته باشد. البته اگر مى‏تواند قسمتى‏از نماز را ايستاده بخواند واجب است‏ آن مقدار را بايستد و بقيّه را بنشيند.

***

سجده بر طرف نوشته و منقوش مهر:

اشکالى ندارد مگر در مواردى که دستاویزى به دست دشمنان بدهد و در هر صورت بهتر است از این کار خودداری نمائید.

***

سجده بر مهر شکسته:

سجده بر مهر شکسته ای که اندازه آن حداقل به مقدار یک بند انگشت است، اشکال ندارد.

***

سجده بر مهر جرم گرفته:

نماز خواندن بر روي مهري که رنگ آن تغيير کرده اشکال ندارد اما اگر جرم دارد بايد برطرف شود.

***

نماز با آرایش:

نماز خواندن با آرایش اشکالی ندارد و اگر نامحرم حضور نداشته باشد پوشاندن آن نیز واجب نیست. البته مواد آرایشی نباید مانند لایه ای روی پیشانی را بپوشاند و مانع رسیدن مهر به آن در حال سجده شود.

***

 

###لباس_ مکان_ زمان

***

نماز بر روی فرش نجس:

نماز خواندن بر روی محل نجس صحیح است مگر اینکه نجاست به بدن یا لباس نمازگزار سرایت نماید و تنها باید محل سجده نمازگزار (مهر یا چیزی که سجده بر آن انجام می شود) پاک باشد.

***

نماز بر تخت، تشک و … :

در صورتی که حرکت قابل توجه نداشته باشد و در هنگام سجده بدن آرام گیرد و همچنین بتواند اعمال نماز را به درستی انجام دهد مانعی ندارد.

***

خواندن نماز هنگام اذان:

هنگام شروع اذان، می توانید نماز را شروع کنید اما در مورد نماز صبح، احتیاطا ۵ دقیقه بعد از تمام شدن اذان، نماز بخوانید.

***

نماز و روزه در قطبین:

در مورد روزه مناطقي که روز يا شب آنها خارج از متعارف است (مثلا بيش از ۱۸ ساعت ) بايد روزه خود را مطابق مناطق معتدله در آن زمان بجا بياورد مثلا همان زمان را در تهران يا قاهره در نظر بگيرد که طول شب و روز چقدر است -زيرا آن مناطق طلوع و غروب و نصف النهار دارند- سپس با افق خود آن را تطبيق کند و به تعبير ديگر اگر در آن فصل از سال در منطقه معتدله مورد نظر، طول روز ۱۴ ساعت است، آنها هم ۱۴ ساعت روزه مي گيرند به اين معنا که از طلوع فجر آنجا شروع مي کند و ۱۴ ساعت روزه مي گيرد و در زمستان که روزهاي منطقه معتدله مورد نظر مثلا ۱۲ ساعت است، بايد از طلوع فجر آنجا شروع کند و ۱۲ ساعت روزه بگيرد (مطابق مثال بالا). البته اگر شخصي توانايي روزه گرفتن تمام روز (مثلا ۱۸ يا ۲۰ ساعت) را در مناطق غير معتدل دارد بايد مطابق افق همان منطقه غيرمعتدل روزه بگيرد. و اما در مورد نماز در جاهايي که روز زياد کوتاه نيست، مطابق طلوع و غروب و ظهر آن محل بجا آورد و اگر طول روز زياد کوتاه باشد، مطابق آنچه در روزه نوشتيم عمل مي کند.

***

پوشش مرد در نماز:

مسأله ۷۲۶- مرد بايد در حال نماز عورتين خود را بپوشاند، هرچند كسى او را نمى‏بيند و بهتر است از ناف تا زانو را بپوشاند و از آن بهتر اين‏كه لباس كامل كه در برابر افراد محترم در تن مى‏كند به تن داشته باشد.

***

پوشش زن در نماز:

مسأله ۷۲۷- زن بايد در موقع نماز تمام بدن حتّى سر و موى خود را بپوشاند، ولى پوشاندن گردى صورت و دستها تا مچ و پاها تا مچ لازم نيست، امّا براى اين‏كه يقين كند كه مقدار واجب را پوشانده است احتياط اين است كه مقدارى از اطراف صورت و قدرى پايين تر از مچ را هم بپوشاند.

***

 

###نماز جماعت:

***

امامت غیر روحانی:

در صورتى كه دسترسى به روحانى واجد شرايط نباشد امامت غير روحانى واجد شرايط امامت جماعت، اشكالى ندارد. ولى اگر دسترسى به روحانى واجد شرايط باشد، احتياط آن است كه او را مقدّم بدارند.

***

امام راتب:

امام راتب، حقّ خاصّی بر مسجد پیدا نمی کند و در غیاب او می توان از امام دیگری استفاده کرد، ولی سزاوار است احترام امام راتب رعایت گردد.

***

اقتداء به امام جماعت ناشناس:

در صورتی که عدّه ای از مؤمنین ظاهر الصّلاح به وی اقتدا کرده باشند، یا در مساجد مهمّ شهر _که بدون تحقیق با کسی نماز نمی خوانند_ بوده باشد، می توان به او اقتدا کرد و فضیلت نماز جماعت را درک نمود.

***

جدا شدن از نماز جماعت:

بدون عذر نمى ‏توان از جماعت جدا شد و نيّت فرادى كرد، خواه از اوّل تصميم بر اين كار داشته باشد، يا در اثناء نماز.

***

نماز فرادا به هنگام نماز جماعت:

در صورتى كه هتك نماز جماعت يا توهين به امام جماعت محسوب شود، جايز نيست، در غير اين صورت اشكالى ندارد.

***

دست دادن پس از نماز جماعت:

چنین کاری پسندیده است اما آن را به قصد يك عمل عبادى بعد از نماز انجام ندهند و گاهی نيز آن را ترك كنند.

***

عقب افتادن از امام جماعت:

اگر تبعيت عرفي از بين نرفته و خود را به رکوع امام برساند، نمازش به جماعت صحيح است.

***

 

###نماز قضا

***

چگونگی نماز قضا:

نماز قضا را بايد به همان شكلى كه قضا شده به جا آورد. اگر شكسته قضا شده، شكسته، و اگر به صورت تمام قضا شده تمام بجا آورند. اگر نماز ظهر و عصر بوده آهسته، و اگر صبح و مغرب و عشا بوده مردان بلند بخوانند.

***

زمان نماز قضا:

خواندن نماز قضا محدود به زمان خاصي نيست و در هر ساعتي از شبانه روز مي توان آن را بجا آورد مگر آنکه يک يا دو نماز قبل از آن قضا شده باشد که باید پيش از نماز همان روز، آن را قضا کند.(بنابراحتیاط واجب)

***

قضای نمازها و روزه هایی که مقدار آن معلوم نیست:

كسى كه چند نماز یا روزه از او قضا شده و شماره آن ها را نمى‏داند، مثلًا نمى‏داند دو تا بوده يا سه تا، كافى است مقدار كمتر را بخواند، امّا اگر قبلًا شماره آنها را مى‏دانسته، ولى به واسطه سهل‏انگارى فراموش كرده، احتياط واجب‏ آن است كه مقدار بيشتر را بخواند.

***

ترتیب در قضای نمازها:

رعايت ترتيب در قضاى نمازها لازم نيست؛ مگر نسبت به نماز ظهر و عصر از يك روز و همچنين مغرب و عشاى مربوط به يك روز. بنابراين در مورد قضای نمازهایی که مربوط به یک روز نیستند، مى توانيد ابتدا تمام نمازهاى صبح را قضا كنيد، سپس نمازهاى ظهر، سپس نمازهاى عصر، و پس از آن نمازهاى مغرب، و سپس نمازهاى عشاء.

***

نماز نذر، مستحبی و استیجاری برای کسی که قضا دارد:

کسی که روزه قضا دارد، می تواند روزه نیابتی بگیرد؛ اما نمی تواند روزه مستحبی بگیرد و نذر روزه او صحیح نیست ولی اگر نماز قضا دارد، می تواند نماز مستحبی و یا نیابتی بخواند.

***

 

###نماز مستحبی

***

نماز شب:

نماز شب كه پس از نيمه شب بجا آورده مى شود مجموعا ۱۱ ركعت است. كه ۸ ركعت آن تحت عنوان نافله شب به صورت ۴ نماز ۲ ركعتى، و ۲ ركعت ديگر به نام نماز شفع، و يك ركعت آخر به عنوان نماز وتر انجام مى پذيرد که قنوت آن آداب خاصی دارد. حتى اگر كسانى وقت نداشته باشند يازده ركعت بجا آورند مى توانند همان ۳ ركعت نماز شفع و وتر را بجا آورند.

***

قنوت نماز وتر:

آداب زير در قنوت نماز وتر مستحب است:۱ـ طول دادن قنوت. ۲ـ دعا براى چهل مؤمن. ۳ـ هفتاد بار استغفار. ۴ـ سيصد بار العفو. واگر كسانى نتوانند مستحبّات قنوت مزبور را بجا آورند مى توانند قنوت آنرا مانند نمازهاى معمولى بخوانند.

***

 

###متفرقه نماز

***

اجیری که طبق قرارداد عمل نکرده:

در این موارد باید طبق قرار داد و اگر قرار دادی نبوده طبق عرف عمل شود و در هر صورت باید به همان فرد و یا مرکزی که نماز یا روزه استیجاری و مانند آن را به شما واگذار کرده مراجعه نمائید و تکلیف را روشن نمائید.

***

نماز کسی که شراب خورده:

چنین کاری حرام و گناه کبیره است. باید فورا توبه حقیقی کند. چنانچه در حال مستی باشد نمازش باطل است ولی اگر مست نباشد، باید دست و دهان خود را آب بکشد، وضو بگیرد و نماز بخواند؛ هر چند ثواب نماز او کمتر است. البته در هر صورت، بدن و لباس او که با این نجاست برخورد نداشته پاک می باشد.

***

حضور قلب در نماز:

برای تحصیل حضور قلب رعایت امور زیر لازم است. ۱-معرفت خداوند بزرگ که مانع توجه به مسائل کم اهمیّت دنیوی می گردد. ۲- تمرکز حواس و عدم توجّه به مسائل و کارهای پراکنده. ۳- انتخاب محلّ مناسب. ۴- دوری از گناه. ۵- شناخت فلسفه و معنی نماز. ۶- انجام مستحبّات. ۷- تمرین و استمرار. شرح بیشتر را در تفسیر نمونه، جلد ۱۴، اوایل سوره مؤمنون مطالعه نمائید.

***

راه حل سستی و کاهلی در نماز:

برای رسیدن به این هدف، رعایت امور زیر لازم است: ۱-معرفت خداوند بزرگ که مانع توجه به مسائل کم اهمیّت دنیوی می گردد. ۲- شناخت فلسفه و معنی نماز. ۳- آگاهی از عواقب ترک نماز و سستی در آن. ۴-انتخاب دوست مناسب و اهل نماز. ۵- شرکت در نماز جماعت. ۶- مداومت بر نماز اول وقت. ۷- دوری از گناه. ۸- انجام مستحبات. ۹- تمرین و استمرار با برنامه ریزی مناسب. ما هم برای موفقیت شما دعا می کنیم.

***

راه توفیق نماز شب و قضا نشدن نماز صبح:

چنانچه شبها غذاى سبكترى ميل کنید ، و از نوشيدنيهاى كمترى استفاده کنید ، و زودتر بخوابید، و از ساعت زنگدار و مانند آن استفاده كنید، اين توفيق انشاءالله نصيبتان خواهد شد.

***

نماز اول وقت در روز جمعه:

احتياط آن است كه تا پايان وقت نماز جمعه، نماز ظهر و عصر به صورت جماعت يا فرادى ترك شود.

***

بستن چشمان در نماز:

بستن چشمان در نماز مكروه است، ولى اگر راه حضور قلب منحصر به آن گردد، مستحب بودن آن بعيد نيست.

***

 

###نماز آیات

شرایط وجوب نماز آیات

***

شرایط وجوب:

مسأله ۱۲۸۷- نماز آيات در چهار صورت واجب مى‏شوداوّل و دوم گرفتن خورشيد و ماه هرچند مقدار كمى از آنها بگيرد، خواه كسى بترسد يا نه. سوم زلزله، خواه كسى‏ بترسد يا نه. چهارم صاعقه و بادهاى سياه و سرخ و هرگونه حوادث خوفناك آسمانى در صورتى كه بيشتر مردم بترسند، بلكه براى حوادث خوفناك زمينى نيز اگر موجب وحشت بيشتر مردم شود احتياط واجب آن است كه نماز آيات بخوانند.

***

عدم یقین:

مسأله ۱۲۹۴- اگر به او خبر دهند خورشيد يا ماه گرفته است ولى براى او يقين حاصل نشود و نماز نخواند بعداً معلوم شود كه راست گفته اند، اگر تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد بايد نماز آيات را بخواند وگرنه واجب نيست.

***

وظیفه حائض:

اگر در حال عادت ماهانه يا نفاس، زلزله واقع شود نماز بر او واجب نیست و قضا هم ندارد و اگر خورشید يا ماه بگيرد و تا آخر مدّتى كه خورشيد يا ماه بازمى‏شود از خون حيض و نفاس پاك نشده باشد، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارد.

***

تکرار عامل:

مسأله ۱۲۸۸- هرگاه امورى كه نماز آيات براى آنها واجب است مكرّر اتّفاق بيفتد واجب است براى هريك از آنها يك نماز آيات بخواند، مثل اين‏كه چند بار زلزله شود، يا گرفتن خورشيد با زلزله همراه گردد، امّا اگر در بين نماز آيات اين امور واقع شود همان يك نماز آيات کافى است.

***

نحوه خواندن نماز آیات

زمان نماز:

در موقع گرفتن خورشيد يا ماه وقت نماز آيات از موقعى است كه شروع به گرفتن كرده و تا زمانى كه كاملًا باز نشده ادامه دارد، ولى احتياط مستحب آن است قبل از شروع به باز شدن نماز را بخواند. همچنین هنگامى‏ كه زلزله يا صاعقه و مانند آن اتّفاق مى ‏افتد بايد بلافاصله نماز آيات را بخواند و اگر نخواند معصيت كرده و احتياط مستحب آن است كه تا آخر عمر هر وقت توانست بخواند.

***

قضای نماز:

هنگامى‏ كه زلزله يا صاعقه و مانند آن اتّفاق مى ‏افتد بايد بلافاصله نماز آيات را بخواند و اگر نخواند معصيت كرده و احتياط مستحب آن است كه تا آخر عمر هر وقت توانست بخواند. همچنین اگر بعد از گذشتن وقت بفهمد تمام خورشيد يا ماه گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را به‏ جا آورد، امّا اگر تمام آن نگرفته باشد قضا واجب نيست.

***

طریقه اول نماز:

نماز آیات را به دو روش می توان خواند. یک روش: بعد از نيّت و تكبير و خواندن حمد، آيه اى يك سوره را پنج قسمت كند و يك قسمت از آن را بخواند و به ركوع رود، بعد سر بردارد و قسمت دوم از همان سوره را (بدون حمد) بخواند و به ركوع رود و همين طور تا پيش از ركوع پنجم سوره را تمام نمايد و بعد به ركوع رود و ركعت دوم را هم به همين صورت به جا آورد و بعد از سر برداشتن دو سجده كند و ركعت دوم را نيز مانند ركعت اوّل به‏ جا آورد و در آخر تشهد بخواند و سلام گويد.

***

طریقه دوم نماز:

نماز آیات را به دو روش می توان خواند. یک روش آن است که: بعد از نيّت، تكبير بگويد و يك حمد و سوره تمام بخواند و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد، دوباره يك حمد و يك سوره تمام بخواند، باز به ركوع رود، تا پنج بار اين كار را انجام دهد، بعد از بلند شدن از ركوع پنجم دو سجده نمايد و برخيزد و ركعت دوم را مانند ركعت اوّل به جا آورد و تشهد بخواند و سلام ‏دهد.

***

تنگی وقت حین نماز:

مسأله ۱۲۹۷- اگر در وسط نماز روزانه بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است و وقت نماز روزانه هم تنگ باشد، بايد نماز روزانه را ادامه دهد بعد نماز آيات را بخواند و اگر وقت نماز روزانه تنگ نيست بايد آن را بشكند اوّل نماز آيات را بخواند، بعد نماز روزانه را و اگر در بين نماز آيات بفهمد وقت نماز روزانه تنگ است بايد نماز آيات را بشكند و مشغول نماز روزانه شود و بعد از آن‏كه نماز را تمام كرد بايد پيش از انجام كارى كه نماز را به هم مى‏زند، بقيّه نماز آيات را از همان‏جا كه رها كرده به جا آورد.

***

تنگی وقت قبل نماز:

مسأله ۱۲۹۶- اگر در وقتى كه نماز روزانه واجب است نماز آيات بر او واجب شود، هرگاه براى هر دو وقت دارد، هر كدام را اوّل بخواند اشكالى ندارد و اگر وقت يكى از آن دو تنگ شود، بايد اوّل آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، بايد اوّل نماز روزانه را بخواند.

***

اذان و اقامه:

مسأله ۱۳۰۱- تمام كارهايى كه در نماز روزانه واجب و مستحب است در نماز آيات هم واجب و مستحب است، فقط در نماز آيات اذان و اقامه نيست و به جاى آن سه مرتبه به اميد ثواب «الصَّلاة» مى‏گويد.

***

قنوت:

مسأله ۱۳۰۳- مستحب است قبل از ركوع دهم قنوت بخواند.

***

شک در رکعات:

مسأله ۱۳۰۴- اگر در عدد ركعات شك كند و نداند چند ركعت خوانده و فكرش به جايى نرسد، نماز باطل است، ولى اگر در عدد ركوعها شك كند بنابر كمتر مى ‏گذارد و اگر از محل گذشته يعنى وارد سجده شده باشد اعتنا نمى ‏كند.

***

کم یا زیاد کردن رکوع:

مسأله ۱۳۰۵- هر يك از ركوعهاى نماز آيات ركن است و اگر عمداً يا سهواً كم و زياد شود نماز باطل‏ است.