پرسش:
چرا خداوند گاهی دعاى مؤمنان را باوجود فراهم کردن شرايطِ استجابت توسطِ دعاکننده، اجابت نمی‌کند؟!
پاسخ اجمالی:
از برخى روايات استفاده می‌شود كه گاهى اوقات، خداوند دعاى مؤمنان را اجابت نمی‌کند و در عوض، گناهانى را از آنها می‌آمرزد و يا آن را براى آخرت ذخيره می‌سازد. گاهی نيز انسان بر اثر بى اطّلاعى، حاجتى را با تمام وجودش از خدا می‌خواهد كه به ضرر اوست. خداوند به لطفش آن چيز را دريغ می‌دارد و به‌جای آن، نعمت ديگرى به او می‌بخشد؛ زيرا معلومات ما محدود و ناقص است و علم بى پايان، نزد خداست.
پاسخ تفصیلی:
تبديل خواسته‌ها؛ حکمت اجابت نشدن برخی دعاها
از برخى روايات استفاده می‌شود كه گاهى اوقات، خداوند دعاى مؤمنان را [باوجود فراهم کردن شرايط استجابت توسط دعاکننده] اجابت نمی‌کند و در عوض، گناهانى را از آنها می‌آمرزد و يا آن را براى آخرت ذخيره می‌سازد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: «هر مسلمانى كه دعا كند، دعايش به اجابت می‌رسد: يا به‌زودی در دنيا خداوند حاجتش را برآورده می‌سازد و يا براى آخرتش ذخيره می‌کند و يا گناهانش را می‌آمرزد».[۱]
در روايتى ديگرى آمده است: «گاه در قيامت، خداوند پاداش دعاهايى را كه در دنيا به اجابت نرسيده، به مؤمن می‌دهد؛ در آن زمان مؤمن آرزو می‌کند، ای‌کاش در دنيا هيچ دعايى به اجابت نمی‌رسید و همه آنها امروز به پاداش الهى تبديل می‌شد».[۲]
اين را نيز بايد کاملاً توجّه داشت كه گاه انسان بر اثر بى اطّلاعى، حاجتى را با تمام وجودش از خدا می‌خواهد كه به ضرر اوست و اگر به آن رسد دنيا و آخرت او تباه می‌شود، خداوند به لطفش آن چيز را دريغ می‌دارد و به‌جای آن، نعمت ديگرى به او می‌بخشد؛ زيرا معلومات ما محدود و ناقص است و علم بی‌پایان، نزد خداست.[۳]
پی نوشت:
[۱] . «قَالَ النَّبِيُّ (ص): مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَدْعُو اللَّهَ بِدُعَاءٍ إِلَّا يَسْتَجِيبُ لَهُ فَإِمَّا أَنْ يُعَجِّلَ فِي الدُّنْيَا وَ إِمَّا أَنْ يَدَّخِرَ لِلْآخِرَةِ وَ إِمَّا أَنْ يَكْفُرَ مِنْ ذُنُوبِهِ». (بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج۹۰، ص۳۷۸، «باب۲۴؛ علة الإبطاء في الإجابة و النهي عن الفتور في الدعاء و الأمر بالتثبت و الإلحاح فيه»، ح۲۲).
[۲] . «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَدْعُو فِي حَاجَتِهِ فَيَقُولُ اللَّهُ أَخِّرُوا حَاجَتَهُ شَوْقاً إِلَى دُعَائِهِ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ يَقُولُ اللَّهُ عَبْدِي دَعَوْتَنِي فِي كَذَا فَأَخَّرْتُ إِجَابَتَكَ فِي ثَوَابِكَ كَذَا وَ دَعَوْتَنِي فِي كَذَا فَأَخَّرْتُ إِجَابَتَكَ فِي ثَوَابِكَ قَالَ فَيَتَمَنَّى الْمُؤْمِنُ أَنَّهُ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا لِمَا يَرَى مِنْ حُسْنِ ثَوَابِهِ». (همان).
[۳] . برگرفته از کتاب: كليات مفاتيح نوين، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، مدرسه امام على بن ابى طالب (ع)، قم، ۱۳۹۰هـ ش، چاپ بيست و نهم، ص۲۵٫